LVIA  fondas 11, aprašas 1, byla 1100
nr w katalogu Horbaczewskiego 3755
nr w katalogu Sporgisa 3817
wyszukał A. Wołk, opracował  S.J. Plewako
korygował AA Pszczólkowski

Inwentarz z dnia 12 lutego 1768 r. Starostwa Kołoboryskiego w województwie wileńskim
(obecnie Kalveliai/Kowalczulki w Republice Litewskiej)
Inwentarz podawczy dzierżawy Kołoboryszki w województwie wileńskim leżącej
Za przywilejem osobliwym od Najjaśniejszego Króla Jegomości Stanisława Augusta Pana naszego miłościwego w roku przeszłym tysiąc siedemset sześćdziesiątym siódmym miesiąca stycznia piątego dnia w Warszawie datowanym in manibo nullo jure tenutorum zostający na osoby Ichmość Państwa Stefana i Krystyny z Jankowskich Plewaków komornikom województwa mińskiego małżonkom konferowanym in virtute którego, i listu osobliwego podawczego do Najjaśniejszej Komisji Skarbowej listu dworzańskiego na podanie tej dzierżawy Kołoboryszek do mnie na podpisaniu tejże na inwentarzu wyrażonego w roku przeszłym tysiąc siedemset sześćdziesiątym siódmym decembra dziewiątego dnia wydanym Fundum Kołoboryszek zjachawszy ab obloqventiam pomienionego instrumentu exacte same fundum opisawszy, intraty wszystkie dostatecznie zweryfikowawszy, kwartę z nich uformowałem, dwoma ratami do Skarbu Wielkiego Wielkiego Księstwa Litewskiego począwszy pierwszy od marca roku teraźniejszego wypłacać, ubezpieczywszy kwadruplę alias drugą kwartę, takoż kwartę jaka się z lustracji okazała, a novo donatorio, to jest złotych siedemdziesiąt pięć, a z teraźniejszej lustracji niżej opisanej, od nowo osadników alias słobodników postanowionej przychodzącej kwadrupli złotych sześć groszy piętnaście do Skarbu Wielkiego Wielkiego Księstwa Litewskiego in summa wynoszącej złotych osiemdziesiąt jeden i groszy piętnaście odebrawszy, ad realem et actualem Panom Stefanowi i Krystynie z Jankowskich Plewakom komornikom mińskim possesionem podałem i inwentarz circa fundum zostawiłem, drugi zaś inwentarz po podaniu ad acta Grodu Wileńskiego oddawszy, trzeci ad archiwum Skarbu Wielkiego Wielkiego Księstwa Litewskiego wespół z kwadruplą odebrałem.
Pisan w Kołoboryszkach roku tysiąc siedemset sześćdziesiątego ósmego miesiąca Februarii dwunastego dnia [1768-02-12]

Opisanie dzierżawy Kołoboryszek
Kołoboryszki na mapie WIG z okreseu międzywojennego

Naprzód karczma z przyjazdu od Wilna gościńcem walnym do Soł przez Szumsk idącym nad rzeczką Dziłunką sytuowana takowym sposobem zabudowana:
wjeżdżając do niej od Wilna wrota jedne, a drugie ku Szumskowi wyjeżdżając, dranicami pokryta (i potrzebująca reparacji). Do izby wchodząc drzwi na zawiasach z klamką i probojami, w izbie okien trzy, piec z zielonych kafel stary, stół i ławy podkute. Drzwi do komory na zawiasach i z probojami, z komory wychodząc na podwórze drzwi na zawiasach, w tej komorze okno szklane jedne takowe jak w izbie. I taż karczma potrzebuje tak podporów jako i pokrycia. Przy tejże karczmie świronek słomą kryty, drzwi na biegunach z klamką i probojem. Blisko tej karczmy browar z piekarnią dranicami kryty. Przy tym chlewek przystawiony, a ode świronka jadąc gumno małe, dwa chlewki seu [czyli] obory, odryna i stajenka, to wszystko jednym ciągiem słomą pokryte. Przepłotów starych sześć.
Tę karczmę trzyma arendą sławetny Maciej Deynowiec [Dejnowiec] i płaci za kontraktem antiqviori possessoris złotych polskich trzysta ...... numero 300.
Tenże pomieniony arendarz Maciej Dejnowiec na zasianego przez siebie żyta ośmin dziesięć miary wileńskiej, sianożęci nad rzeką Wilejką na wozów czternaście, koło karczmy na wozów kolasnych dwanaście, tenże wypłaca hiberny za dwie raty złotych trzydzieści jeden.

Ludzie mieszkające na słobodzie w Kołoboryszkach  syny  konie czynszu
złote
1-mo Ławryn Kołchowski
Ten zachoży osiadłszy na słobodzie mieszka od lat czternastu, trzyma gruntu wszystkiego na beczek dwie, miary wileńskiej jak do zasiewu,
dopiero ma przez siebie zasianego żyta ośmin cztery, alias pod beczki sianożęci ma na wozów dwanaście.
Chatę ma przez siebie zabudowaną z dwiema piekarniami i chlewkami.		 2 1   20
2-do Krzysztof Kołchowski
Ten brat rodzony Ławryna osiadł na słobodzie w r. 1765, maja 8 dnia zgodziwszy się na lat sześć, a po wyjściu lat sześciu słobody posesor tej dzierżawy
ma płatę ustanowić podług proporcji gruntu i sianożęci, a od św. Marcina w roku teraźniejszym corocznie ma płacić posesorowi.
Tenże ma żyta przez siebie zasianego pod ośminy miary wileńskiej sianożęci na wozów trzy i piekarnię jedną przez siebie zabudowaną		 2 1 2
3-tio Franciszek Runiewicz
Ten zachoży zgodził się słobody na lat 6, osiadł w roku 1767 na święty Jerzy, po wyjściu słobody ma posesor ustanowić płatę według proporcji gruntu i sianożęci.
Ma żyta zasianego przez siebie ośmin dwie, sianożęci nic nie ma, piekarnię ma przez siebie zabudowaną.		 - 1 2
4-to Maciej Runiewicz
Ten zgodziwszy się słobodą na lat sześć, osiadł od roku 1767 na święty Jerzy, po wyjściu słobody ma płacić posesorowi według proporcji gruntu i sianożęci.
Ma żyta przez siebie zasianego ośmin dwie, sianożęci nic nie ma, piekarnię przez siebie zabudowaną.		 1 1 2
Ciż wszyscy słobodnicy żadnej powinności czynić nie mają, aż do wyjścia słobody, oprócz płaty wyżej opisanej.



Sumariusz całej intraty

Arendy rocznej z karczmy czyni  złotych 300
Z nowo wynalezionej intraty od czterech słobodników  złotych   26   
In summa czyni  złotych 326



z której intraty do skarbu wyłącza się kwarty  złotych  81 groszy 15
restat posesorowi   złotych 244 groszy 15

Bonitas dzierżawy Kołoboryszek
Grunta borowe przy piaskach w obrębie swoim, z dwu stron zostają w dyferencjał, jezior, stawów i młynów nie mają, z puszcz jest z potrzeby na opał i zabudowanie chłopskie, łąk mało, około Wilejki rzeki w błotach.

In fundo pomienionej dzierżawy nie znalazłszy żadnego starego inwentarza oprócz kwitów kwartowych i hibernowych satisfaciendo funkcji mojej dworzańskiej i obowiązkom należytym jeden egzemplarz in fundo w tej dzierżawy zostawiwszy, drugi ad acta Grodu Wileńskiego oddawszy, trzeci ad archivum Skarbu Wielkiego Wielkiego Księstwa Litewskiego odesłałem.

Ręką własną podpisuję się.
datum ut supra
Ignacy Bronic
Podczaszyc Województwa Wileńskiego Dworzanin Skarbowy

Objaśnienia (Stanisława J. Plewako):
  1. Kołoboryszki to część obecnego osiedla typu miejskiego Kowalczuków / Kalveliai/ w rejonie wileńskim Republiki Litewskiej.
  2. Czarny Trakt - "gościniec walny od Wilna przez Szumsk do Soł idący"
  3. Ignacy Bronic dworzanin skarbowy i autor inwentarza - na podstawie książki "Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego, Spisy. Tom I Województwo Wileńskie XIV-XVIII wiek", pod redakcją Andrzeja Rachuby wnioskuję, że musiał nim być umieszczony pod nr 701 w Spisie - Ignacy Wardomski Broniec. Oboczność pisowni nazwiska również odnotowana przez A. Rachubę w przypadku podczaszego Adama Brońca.
  4. Kwadrupla to - podatek lub raczej czynsz dzierżawny opłacany za czasów Stanisława Augusta ze starostw i królewszczyzny przez nowych posesorów http://sjp.pwn.pl/sjp/kwadrupla;2565324
  5. Zachoży wg Słownika Staropolskiego M. Arcta to przybysz, osiedleniec  zob. http://pl.wikisource.org/wiki/Strona:M._Arcta_S%C5%82ownik_Staropolski.djvu/0356 
    Zatem przybyszami, osiedleńcami byli - i bracia Kołchowscy, i obaj Runiewicze.
  6. Słoboda- gospodarstwo okresowo oswobodzone a z obciążeń w związku z osadzeniem nowego rolnika na gospodarstwie, termin analogiczny do nazwy wola.
    słobodnik     - poddany korzystajacy ze słobody
  7. Probój to - pręcik żelazny z obu końców zaostrzony i zgięty tak, że punkt schyleniu stanowi półkole, a przedłużone końce idą równolegle do siebie; wbijany bywa do drzwi i uszaków, dla przymocowania i wkładania nań klamki, dla przybicia np. łańcucha do ściany, i t. p (Słownik języka polskiego wydany w Wilnie w 1861 r.)
  8. Przepłot to - za Słownikiem Języka Polskiego pod red. W. Doroszewskiego - rodzaj szerokiej nieruchomej drabiny, rusztowania, ze słupów i żerdzi, do suszenia zboża, grochu, lnu  http://sjp.pwn.pl/doroszewski/przeplot;5484620.html 
  9. Świronek - mały świron czyli mały spichrz, zob. Słownik Języka Polskiego pod red. W. Doroszewskiego http://sjp.pwn.pl/slowniki/%C5%9Bwiron.html 
  10. Arenda to dawniejsze okreslenie dzierżawy - zob. http://sjp.pwn.pl/sjp/arenda;2441212.html
  11. Dranica to drewniany materiał do wykonywania pokryć dachowych, ręcznie łupana deska z drewna iglastego, zob.  http://pl.wikipedia.org/wiki/Dranica
  12. Gumno to zadaszony plac z twardo ubitej ziemi przeznaczony do młócenia zboża cepami, zob.  http://sjp.pwn.pl/szukaj/gumno.html
  13. Odryna to regionalna nazwa stodoły, budynku do przechowywania siana, zob. http://pl.wikipedia.org/wiki/Odryna
  14. Złoty Polski w czasach stanisławowskich dzielił się na 30 groszy, a każdy grosz na 3 szelągi; siłę nabywczą 1 złotego polskiego oceniam na 90-100 współczesnych złotych. 
Tłumaczenie zwrotów łacińskich:
  1.  ab obloqventiam
  2.  ad acta - do akt sprawy, którymi nie trzeba się zajmować, do archiwum
  3.  ad archivum - do archiwum
  4.  ad realem et actualem - prawdziwy i rzeczywisty
  5.  antiqviori possessoris - starszym posiadaczom
  6.  datum ut supra  - datowane jak wyżej
  7.  exacte - dokładnie, ściśle
  8.  in fundo - w dobrach, w majątku
  9.  in manibo nullo jure tenutorum
  10.  novo donatorio - nowo obdarowani
  11.  in virtute - w mocy
  12.  in summa - w sumie
  13.  possesionem - w posiadanie
  14.  satisfaciendo - satysfakcjonując, dając satysfakcję
  15.  seu - lub, czyli 
  16.  ut supra - jak wyżej
Poniżej fragment z kompedium kwart Wielkiego Księstwa Litewskiego, prowadzonego w latach 1765-1784.
LVIA, SA 11577, k. 3, wyszukał pan Adam A. Pszczółkowski, dziękujemy!