Krystyna Zofia z Piątkowskich Plewako (1920-2003)Krystyna z Piątkowskich Plewakowa
2-06-1920 Lisków – 12-04-2003 Giżycko

urodziła się w Liskowie w pow. kaliskim, parafii rodzinnego majątku Dębsko, w którym się wychowywała. Była 4 dzieckiem - z siedmiorga - Antoniego Piątkowskiego h. Korab  i Marii z Grabskich h. Wczele. Rodzice Krystyny Plewako gospodarowali wzorowo w 200 ha Dębsku aż do wojny. Ojciec Antoni Piątkowski (biogram w Polskim Słowniku Biograficznymbył dodatkowo działaczem społecznym, twórcą i dyrektorem Szkoły Hodowlanej w Liskowie. Odznaczony został przez Prezydenta RP Ignacego Mościckiego Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Matka Maria Piątkowska była działaczką Akcji Katolickiej pow. kaliskiego, odznaczoną w 1938 r. medalem papieskim Bene Merenti.  

    W 1938 r. Krystyna Piątkowska ukończyła w Kaliszu prywatne gimnazjum ss. Nazaretanek, a w czerwcu 1939 r. - szkołę administracyjno-handlową w Poznaniu. W dniu 6 lipca 1940 r. wraz z rodzicami wysiedlona została przez Niemców z majątku Dębsko, który przejęła w zarząd III Rzesza, a ostatecznie w 1944 odebrał dekret PKWN o tzw. reformie rolnej. Wysiedlona rodzina udała się najpierw do Brwinowa, a potem do Hrubieszowa, gdzie spędziła resztę wojny. Krystyna Piątkowska będąc zaprzysiężonym członkiem AK w Hrubieszowie ps. "Baśka", w 1943-1944 pełniła funkcję łączniczki w kwatermistrzostwie na rejon m. Hrubieszów (przełożony "Grab" Karol Puchalski), przeszła przeszkolenie sanitarne i udzielała pierwszej pomocy rannym partyzantom. "Oświadczenia świadka" - Zygmunta Tuczapskiego i dra Feliksa Cygańczuka z 1979 r. są tego dowodem. Do ZBOWIDu nie wstąpiła.

    10 października 1944 r. poślubiła w Hrubieszowie porucznika Armii Krajowej Mariana Plewako pseudonimu konspiracyjny "Pogoń". Mąż jej urodzony w 1904 r. w dziedzicznym majątku Plewaków - Dziakowszczyźnie koło Iwieńca, trafił na Lubelszczyznę w składzie batalionu saperów należącego do Grupy Operacyjnej "Polesie". Po bitwie pod Kockiem uniknął aresztowania i oflagu, zaczął pracować na Lubelszczyźnie jako rolnik i organizować konspiracyjne oddziały ZWZ-AK, pełniąc funkcję dowódcy kompanii i zastępcy dowódcy batalionu leśnego AK. Został awansowany z ppor. na porucznika i odznaczony Krzyżem Walecznych przez londyńskie władze wojskowe.

     Po wojnie Krystyna Plewako zamieszkała z mężem w Jarosławcu (gdzie urodziła się najstarsza córka Teresa Bożena), a następnie w Bydgoszczy. W 1946 r. mąż pracował w urzędzie wojewódzkim i zajmował się repatriacją i osadnictwem. Nie długo. 2.10.1946 r. zniknął na 8 miesięcy i więziony był w kazamatach UB na Zamku Lubelskim. W tym czasie Krystyna Plewako urodziła synów bliźniaków: Mariana i Krzysztofa. Przeżyła ten straszny okres prawie bez żadnej pomocy. Mąż Marian Plewako zwolnony został z aresztu w marcu 1947 r.- z wilczym biletem i gruźlicą, która objawiła się później. Próbowali gospodarować w Sicienku pod Bydgoszczą, ale i tego im zabroniono.W 1948/49 r. przenieśli się do Giżycka, w którym przeżyła drugą część życia i gdzie urodziło się ostatnich dwoje dzieci. Mąż Marian Plewako organizował spółdzielczość pszczelarsko-ogrodniczą w Giżycku, pracował aż do emerytury jako instruktor w Rejonowej Spółdzielni Pszczelarsko-Ogrodniczej. Zmarł w 1972 r. Krystyna Plewakowa w latach 60-tych pracowała przez pewien czas jako bibliotekarka. Gdy czasy stały się liberalniejsze, w połowie lat 70-tych, mimo że bezpartyjna, została zastępcą dyrektora powiatowej i miejskiej biblioteki publicznej w Giżycku. W 1980 osiągnęła wiek emerytalny, ale zdążyła jeszcze zapisać się do „Solidarności”.

     W styczniu 1982 przeżywa uwięzienie synów, Krzysztofa do września 82 osadzonego w więzieniu w Tarnowie, i Stanisława, do połowy lipca 82 internowanego w areszcie w Warszawie - Białołęce. Krystyna Plewako jednoczyła rodzinę i oddziaływała na otoczenie, szczególnie włączając się w latach 90-tych w działalność Odnowy Eucharystycznej w Duchu Świętym. Popierała kontakty rodzinne, m.in. wstępując w lutym 2003 r. do Towarzystwa Plewaków. Odeszła osoba o nieprzeciętnej inteligencji, kulturze osobistej i zaangażowaniu. Osoba jednocześnie umiaru i patriotyzmu. Zostawiła pogrążonych w smutku pięcioro dzieci, 11 wnuków i 4 prawnuków. Pogrzeb odbył się w Giżycku, gdzie pochowana została w grobie rodzinnym 16 kwietnia 2003 r.
Stanisław J. Plewako

powyższy tekst opublikowany został na str. 20 półrocznika
"Merkuriusz Towarzystwa Plewaków", nr 2 (maj 2008 r.)
ISSN
1898-8970