Wileńska kamienica starosty Kazimierza Plewaki

ul. Ostrobramska w Wilnie z kaplicą NMP na początku XIX  wg Z. VoglaW maju 2014 r. pan Wiktor Kotwicki z Wilna nadesłał odpis z akt (CPAHL, SA 14974, Szawelski ziemski sąd, 1786 rok) „Przyznanie zapisu wieczysto-zrzecznego od WJKsiedza Jankowskiego WJPanu Plewace danego” (opublikowanego w dziale Archiwalia na portalu www.plewako.pl).  Dowiedzieliśmy się z tego dokumentu, że ówczesny patron Trybunału Głównego Wielkiego Księstwa Litewskiego Kazimierz Plewako dostał pożyczkę od swojego wuja, ks. Jankowskiego „na kupno kamienicy w mieście Wilnie”. Jednak nie wiedzieliśmy, gdzie była ona położona.

Również spis rewizyjny szlachty z 1795 r. potwierdza posiadanie kamienicy przez Kazimierza Plewakę:
       Czy żyje ten szlachcic w powiecie lub gdzie się oddalił?
       W Powiecie Wileńskim w Folwarku Poszyrwincie, a czasem w kamienicy swej własnej w Wilnie,
       lub w Folwarku Bukontyszkach bywszym pojezuickim w Księstwie Żmudzkim
       w Powiecie Szawelskim leżącym.

Latem 1810 r. umiera Kazimierz Plewako i rozpoczyna się skomplikowane postępowanie spadkowe. W Litewskim Państwowym Archiwum Historycznym znajduje się szereg dokumentów dotyczących tej sprawy (LVIA-443-2-237), które wyszukała pani Irina Milewicz. Prócz przeważającego majątku w guberni mińskiej, jakie stanowiło nabyte przez Kazimierza Plewakę w połowie marca 1808 r. Hrabstwo Iwienieckie, w dokumentach spadkowych wyliczono majątki, położone w guberni wileńskiej, w powiatach:
        wileńskim:       Poszerwincie i Wybrańce,
        wiłkomirskim: Biguszki i Syrutyszki,
        szawelskim:     Bukontyszki,
        a także kamienica w mieście Wilnie pod Ostrą Bramą sytuowana.

Tym sposobem uzyskaliśmy dokładną wskazówkę lokalizacyjną, ale nadal nie wiedzieliśmy, jak daleko i z której strony Ostrej Bramy znajdowała się ta kamienica. Narzucała się idea sprawdzenia tej lokalizacji w rejestrze Podymnego m. Wilna z 1791 r. – czyli z okresu kiedy na pewno kamienica ta znajdowała się w posiadaniu Kazimierza Plewaki. Mogła być w nim wymieniona – choć nie musiała. Na naszą prośbę pan Adam A. Pszczółkowski, konsultant genealogiczny Związku Szlachty Polskiej, przejrzał Zespół Podymnego w LVIA, SA 3380 i na ulicy Ostrobramskiej, pod numerem 1 (obecnie 21, numeracja idzie odwrotnie) odnalazła się poszukiwana kamienica.
Ponieważ na obrazie Vogla Kaplica w Ostrej Bramie, powstałym zapewne podczas podróży zleconych Voglowi jako pracownikowi Malarni Królewskiej Stanisława Augusta w okresie życia starosty Kazimierza Plewaki widzimy tak samo wyglądający budynek pierwszej kamienicy, co obecnie, więc bez wątpliwości chodzi o tą właśnie kamienicę. Poniżej fotografia wykonana w kierunku przeciwnym, z kaplicy Ostrobramskiej: wyraźnie widać, że kolejna kamienica, księży bazylianów, jest wyższa, dwupiętrowa, z nieco wystającym okapem dachu.

Jakie były dalsze losy tej kamienicy po śmierci Kazimierza Plewaki jeszcze nie wiemy, mamy jednak wskazówkę, również dzięki kwerendzie pani I. Milewicz, jak również inspirującej współpracy ze strony pana Leonida Benedyktowicza, którym za wszystkie uzyskane informacje składamy wielkie podziękowanie. Otóż Kazimierz Plewako zapisał w testamencie kamienicę w Wilnie "wiecznością Kosińskiemu". Jednak, czy Kosiński wszedł w jej władanie i jak długo w rękach tej rodziny pozostała – obecnie nie wiemy. Wymaga to dalszych badań archiwalnych.
Stanisław J. Plewako
artykuł ukazał się w czasopiśmie 
"Dziedzictwo Kresowe" nr 7 (XII.2015)
widok na lewą stronę ulicy Ostrobramskiej w Wilnie z okna kaplicy NMP
w 1850 r. w kamienicy tej  przy ulicy Ostrobramskiej  miał swoj adres majster od fortepianów Kowalewski:
3) Kowalewski, w Ostrobramskiej, w domu Plewaki.

Фортепіанные мастера:
3) Ковалевский, въ Остробрамской, въ д. Плѣваки

źródło: ”Памятная книжка Виленской губернии” z 1850 r. str. 192
             wyszukał 2018-02-15 p. Leonid A. Benedyktowicz, dziękujemy!